راهنمای جامع آزمون کارشناسی ارشد و دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی

 

معرفی رشته زبان و ادبیات فارسی

در رشته زبان و ادبيات فارسي و در مقطع كارشناسي ارشد دانشجويان با نظم و نثر فارسي، تاريخ ادبيات و همچنين نظم و نثر عربي بيش از پيش آشنا مي‌شوند. كساني كه رشته تحصيلي‌شان در دوران كارشناسي نيز ادبيات فارسي بوده است، در مقطع ارشد نيز همان درس‌هاي مقطع كارشناسي را به گونه‌اي تخصصي‌تر دنبال مي‌كنند. اما در رابطه با رشته‌ي «ادبيات مقاومت» بايد گفت كه اين رشته مدت زمان كوتاهي است كه به جمع رشته‌هاي دانشگاهي اضافه شده است. اين رشته به شيوه‌اي تخصصي،‌ دانشجويان را با ادبيات پايداري ( يا همان مقاومت) آشنا مي‌كند. در واقع دانشجويان در طول تحصيل خود بيشتر با ادبيات هشت ساله دفاع مقدس ايران و همچنين با ادبيات پايداري كشورهايي چون فلسطين، لبنان، سوريه،‌افغانستان، عراق ، بوسني و هرزگوين، آمريكاي لاتين و ديگر ملل آشنا خواهند شد.

زبان و ادبيات آيينه فرهنگ و تمدن ملت‌هاست. با آشنا شدن با هر زبان و ادبياتي به گونه‌اي با زندگي و احوالات مردمان آن سرزمين آشنا مي‌شويم. ادبيات فارسي نيز آيينه‌اي است تمام‌نما از شيوه معيشت، طرز فكر، انديشه‌هاي فلسفي، عقايد و آراي مذهبي و اخلاقي،‌آداب و رسوم و مانند آن‌ها، براي آشنايي با اين رشته بايد به اين نكته توجه داشت كه گرچه زبان فارسي ، زبان مادري ماست اما خواندن آن به عنوان يك رشته‌ي دانشگاهي چندان كار آساني نيست چرا كه بايد به شيوه‌اي تخصصي با اين رشته آشنا شويم. در اين رشته دو بخش زبان و ادبيات فارسي مورد بررسي قرار مي‌گيرند. كه زبان فارسي شامل زبان‌شناسي، ‌دستور زبان، اصول نگارش و ويرايش و ادبيات شامل سبك‌شناسي ، نقد ادبي، انواع ادبي، تاريخ ادبيات، بديع، معاني، بيان، عروض و نيز متون نظم و نثر كلاسيك مي‌شود.

 

گرایش های رشته زبان و ادبیات فارسی

رشته ادبیات فارسی در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی در سه گرایش زیر دانشجو می‌پذیرد:

1- زبان و ادبیات فارسی:
در رابطه با این گرایش لازم به ذکر است که بدانیم دانشجویان با نظم و نثر فارسی، تاریخ ادبیات و نظم نثر عربی آشنا می‌شوند. که در واقع کارشناسی ارشد این رشته همان دروس کارشناسی اما تخصصی‌تر می‌باشد. تعداد شرکت‌کنندگان و به همین نسبت تعداد پذیرفته‌شد‌گان در گرایش اول بیشتر است.

2- ادبیات مقاومت: گرایش ادبیات مقاومت رشتة کم سن و سالی می‌باشد از این نظر کم سن و سال چون زمان کوتاهی است که به عنوان گرایش به رشته زبان و ادبیات فارسی اضافه شده است. در این رشته همانطور که از نامش پیداست در رابطه با پایداری و مقاومت کشور خود و ملل مختلف آشنا می‌شویم.

3- ادبیات تطبیقی: گرایش سوم یعنی ادبیات تطبیقی گرایش جدید در ادبیات است که به بررسی و تطبیق ادبیات ما (ادبیات فارسی) و ادبیات عرب می‌پردازد.

وضعیت اشتغال رشته زبان و ادبیات فارسی:
فارغ‌التحصیلان این رشته در وهله‌ی اول به عنوان مدرس جذب مدارس، دانشگاه‌های مختلف و موسسات خصوصی می‌شوند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مراكز ادبی، موسسات خصوصی فعال در زمینه‌ی نشر، ویراستاری و تولید كتاب و مطبوعات از جمله مراكز جذب فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌باشند.

 

دانشگاه‌هایی که دوره کارشناسی ارشد سراسری و آزاد زبان و ادبیات فارسی را ارائه می‌دهند:

دانشگاه‌‌هاي دولتی: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دانشگاه اراک، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، دانشگاه تبریز، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، تربیت مدرس تهران، دانشگاه تهران، حکیم سبزواری سبزوار، دانشگاه خوارزمی تهران، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه زابل، دانشگاه زنجان، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، دانشگاه سمنان، دانشگاه سیستان و بلوچستان،دانشگاه شهرکرد، دانشگاه آیت الله مدنی، شهید باهنر کرمان، شهید بهشتی تهران، شهید چمران اهواز، دانشگاه شیراز، علامه طباطبایی تهران، فردوسی مشهد، دانشگاه قم، دانشگاه کاشان، دانشگاه کردستان، دانشگاه گیلان، دانشگاه لرستان، دانشگاه گلستان، دانشگاه مازندران، دانشگاه محقق اردبیلی،دانشگاه هرمزگان، دانشگاه ولایت ایرانشهر، دانشگاه ولی عصر رفسنجان، دانشگاه یاسوج، و دانشگاه یزد.
دانشگاه‌های پیام نور مراکز شهرهای: آمل، اردستان، آران و بید گل، اردکان، ارومیه، اصفهان، اهواز، بابل، بجنورد، بستان آباد، بیجار، پاکدشت، تاکستان، تبریز، تفت، تهران(واحد دماوند)، جیرفت، رامهرمز، رشت، زنجان، ساری، سمنان، سنندج، شهرکرد، شیازف فارستان، فریمان، قزوین، کرج، کرمان، گناباد، مراغه، مشهد، ملایر، مهریز، میاندوآب، نجف آباد، نقده، نیشابور، یزد، لواسانات، سیستان و بلوچستان، دانشگاه غیر انتفاعی مشهد، دانشگاه غیر انتفاعی گلستان،

دانشگاه‌های آزاد: تربت حیدریه، جیرفت، قائم شهر، ابهر، گرمسار، نجف آباد، نیشابور، ورامین، همدان، یاسوج، یزد، ملایر، مشهد، گرگان، گچساران، کرمانشاه، کرمان، کرج، کاشان، فیروزآباد، فسا، فردوس، علی آباد کتول، علوم و تحقیقات، شیروان، شهرکرد، شوشتر، شبستر، سیرجان، سنندج، سراب، سبز‌وار، ساوه، ساری، زنجان، زاهدان، رودهن، رشت، دهاقان، دزفول، خوی، خلخال، خرم‌آباد، چالوس، جیرفت، جهرم، تهران مرکزی، تهران شمال، تهران جنوب، آباده، آستارا، اراک، اردبیل، ارسنجان، اسلامشهر، اقلید، انار، اهر، ایذه، بردسیر، بروجرد، بناب، بوشهر، بیرجند، تاکستان، تبریز، تربت حیدریه، تویسرکان.
ظرفيت پذيرش در دانشگاه‌‌هاي دولتي حدود 4081 نفر و در دانشگاه آزاد حدود 1280 نفر مي‌باشد. برای مشاهده ظرفیت هر یک از دانشگاه‌ها در دانشگاه سراسری به دفترچه شماره 2 ضمیمه و دانشگاه آزاد به جدول شماره دو دفترچه مراجعه نمائید.

 

ادامه تحصیل در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی در کدام دانشگاه‌ها انجام می‌شود؟

دانشگاه های دولتی:
گرایش زبان و ادبیات فارسی: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه‌های اراک، ارومیه، اصفهان، الزهراء(س)، بوعلی سینا همدان، ایلام، بیرجند، تبریز، تربیت مدرس تهران، دانشگاه تهران، دانشگاه خوارزمی تهران، زنجان، سلمان فارسی کازرون، سمنان، سیستان و بلوچستان زاهدان، شهرکرد، آیت الله مدنی تبریز، باهنر کرمان، شهید بهشتی تهران، شهید چمران اهواز، دانشگاه شیراز، علامه طباطبایی، فردوسی مشهد، قم، کاشان، کردستان، گیلان، لرستان، مازندران، محقق اردبیلی، هرمزگان، و دانشگاه‌های یاسوج و یزد

دانشگاه های آزاد:
گرایش زبان و ادبیات فارسی: دانشگاه‌های اراک، بوشهر، تبریز، تهران جنوب، تهران مرکزی، رودهن، سبزوار، شهرکرد، علوم تحقیقات، مشهد، کرج، نجف آباد.

 

منابع آزمون دکتری مجموعه زبان و ادبیات فارسی 1391 دانشگاه سراسری
منابع هر گرایش به تفکیک در دانشگاه‌‌های دولتی در جدول زیر به همراه ضرایب ارائه گردیده است.
* یادآوری مهم:
1- آزمون زبان به عنوان یک درس، با ضریب (2) است.
2- آزمون استعداد تحصیلی به عنوان یک درس، باضریب (1) است.
3- آزمون مجموعه دروس تخصصی کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان یک درس، با ضریب (4) است.

ردیف	نام و کد رشته امتحانی	مواد امتحانی	رشته‌های مرتبطی که فارغ‌‌التحصیلان آن می‌توانند در این کد رشته شرکت کنند.
1	زبان و ادبیات فارسی	1- زبان انگلیسی- عمومی	زبان و ادبیات فارسی - زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات کودک و نوجوان - زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات تطبیقی - زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات مقاوت - آموزش زبان فارسی به غیر از فارسی زبانان
		2- استعداد تحصیلی
		3- مجموعه دروس تخصصی در سطح کارشناسی شامل: - کلیات ادبی(تاریخ ادبیات، دستور، قافیه و عروض، نقد و نظریه های ادبی معاصر) - متون نظم و نثر - زبان عربی
		4- مجموعه دروس تخصصی در سطح کارشناسی ارشد شامل: - متون نظم، متون نثر، بلاغت

 

منابع آزمون دکتری مجموعه زبان و ادبیات فارسی 1391 دانشگاه آزاد

ردیف		مواد امتحانی	ضرایب
1	زبان و ادبیات فارسی کد(20101)	1- متون نظم 2- متون نثر و دستور زبان 3- عروض و قافیه 4- فنون ادبی 5- معانی بیان و بلاغت 6- تاریخ ادبیات و سبک شناسی 7- بدیع 8- عربی 9- زبان تخصصی- انگلیسی یا فرانسه یا آلمانی	3 3 1 1 1 2 1 2 1

 

آزمون کارشناسی ارشد مجموعه زبان و ادبیات فارسی
آزمون دانشگاه سراسری:
دروس آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
1- زبان عمومي و تخصصي ،2- نظم فارسي ، 3- نثر فارسي ، 4- كليات مسائل ادبي (تاريخ ادبيات ، فنون ادبي ، دستور زبان) 5- عربي، 6- ادبيات انقلاب اسلامي و 7- تاريخ اسلام.
دروس و ضرایب آزمون سراسری کارشناسی ارشد بصورت زیر است:

کد 1101	رشته	گرایش	مواد امتحانی و جدول ضرایب به ترتیب دروس در هر گرایش ( از راست به چپ)
	مجموعه زبان و ادبیات فارسی		1- زبان عمومي و تخصصي ،2- نظم فارسي ، 3- نثر فارسي ، 4- كليات مسائل ادبي (تاريخ ادبيات ، فنون ادبي ، دستور زبان) 5- عربي، 6- ادبيات انقلاب اسلامي و 7- تاريخ اسلام 8-کلیات ادبیات کودک و نوجوان
	شماره درس:		1	2	3	4	5	6	7	8
1) زبان و ادبیات فارسی	-		2	4	4	4	2	0	0	0
2) زبان و ادبیات فارسی	1) کودک و نوجوان		2	4	4	4	2	0	0	4
	2) ادبیات پایداری		2	4	4	2	2	3	2	0
	3)ادبیات تطبیقی		2	4	4	4	2	0	0	0

 

آزمون دانشگاه آزاد:
دروس آزمون شامل موارد زیر می‌باشد:
1- زبان تخصصی انگلیسی ،2- نظم فارسي ، 3- نثر فارسي ، 4- كليات مسائل ادبي (تاريخ ادبيات ، فنون ادبي ، دستور زبان) 5- عربي
دروس و ضرایب آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد بصورت زیر است:

کد رشته امتحانی	رشته – گرایش	مواد امتحانی و جدول ضرایب به ترتیب دروس در هر گرایش ( از راست به چپ)
	مجموعه زبان و ادبیات فارسی	1- زبان تخصصی انگلیسی ،2- نظم فارسي ، 3- نثر فارسي ، 4- كليات مسائل ادبي (تاريخ ادبيات ، فنون ادبي ، دستور زبان) 5- عربي
	شماره درس:	1	2	3	4	5
20101	زبان و ادبیات فارسی	2	4	4	4	2
20105	زبان و ادبیات فارسی- ادبیات مقاومت	1	4	4	4	2
20106	زبان و ادبیات فارسی- ادبیات تطبیقی	1	4	4	4	2

 

آزمون کارشناسی ارشد و کلیات:
در آزمون کارشناسی ارشدمجموعه زبان و ادبیات فارسی علاوه بر تعدد منابع و حضور موسسات آماده سازی منابع برای آزمون کارشناسی ارشد، عمدتاً مشاهده می شود که بیشتر موسسات به نوعی از روش خلاصه سازی منابع مرجع رشته استفاده می کنند با توجه به اینکه معمولا سرفصلهای خلاصه شده تنها برای دوره و جمع بندی (پایان مطالعه یا دوره طلایی) مناسب است و یا برای داوطلبانی مناسب است که از معلومات تخصصی کافی در رشته برخوردارند، جزوات مزبور که در غالب بسته های آموزشی ارائه می شود، داوطلب را در رسیدن به اهداف دروس چندان یاری نخواهد نمود. از این رو سنجش تکمیلی امیرکبیر مجموعه ای متشکل از جزوات دانشگاهی دانشگاههای معتبر، جزوات خلاصه برداری شده از منابع اصلی، سی دهای چند رسانه ای آموزشی شامل دروس اصلی را به داوطلبان پیشنهاد می کند.

 

زبان عمومی و تخصصی:
تعداد سؤالات این درس در آزمون 30 سؤال می‌باشد. همان‌طور که از نام درس پیداست، تعدادی از سؤالات این درس زبان عمومی و تعدادی از آن‌ها نیز مربوط به اصطلاحات و متون تخصصی زبان و ادبیات فارسی می‌باشد. بدون تردید اگر دانشجویان در درس زبان حداقل‌هایی را داشته باشند مطالعه و سرمایه‌گذاری در این درس می‌تواند منطقی باشد. معمولاً منبع درس زبان تخصصی در اکثر رشته‌ها در دانشگاه‌های مختلف فرق می‌کند و اساتید این درس به صورت سلیقه‌ای منابع و یا جزوات مورد نظر خود را به دانشجویان معرفی می‌کنند. خواندن کتاب‌های زبان عمومی و همچنین زبان تخصصی موسسه سنجش تکمیلی امیر کبیر برای رسیدن به تسلط در این درس کفایت می‌کند.
توجه داشته باشید می توان بدون داشتن دانش تخصصی در زمینه زبان و ادبیا ت فارسی یا دانستن نکاتی که متن ارائه می‌نماید، فقط بواسطه ترجمه که لازمه آن دانستن تعدادی از لغات تخصصی ضروری و تعدادی از افعال عمومی که با تکرار فراوان می توان به حافظه سپرد و پاسخ داد. البته نباید نادیده گرفت که دانش تخصصی کاملاً ضروری است، اما یکی از راه حلهای مد نظر و خوب برای زبان همین است. افزایش دایره لغات و قدرت ترجمه. البته برای این مهم یعنی افزایش دانش ترجمه سنجش تکمیلی امیرکبیر جزوه ای را به نام فن و متدهای ترجمه ارائه کرده است که به راحتی نیاز داوطلبان را در مقاطع عالی و تکمیلی برآورده می کند.

از آنجا که متون درسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری اکثراً به زبان انگلیسی می باشد، افزایش توان درک زبان خارجی به صورت عمومی و تخصصی از لازمه های لاینفک برای دانشجویان پذیرفته شده می باشد. از آنجا که بیشتر دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در این درس ضعیف اند و فقط تعداد معدودی اند که روی این درس در آزمون ارشد کار می کنند، برای اینکه از قافله رقابت عقب نیافتید با برنامه ای که ارایه می شود، می توانید به امید خدا مشکلات را حل و از مدعیان این درس شوید.
مهم نیست که شما در این درس ضعیف هستند با تلاش به راحتی می توانید به میزان مطلوبی با توجه به سطح معلومات قبلی و اکتسابی پس از اجرای برنامه برسید. توجه شود اگر بتوانید در این درس، درصد بالائی بزنید، با توجه به اینکه اکثر داوطلبان این درس را کمتر مورد توجه قرار می دهند انحراف معیار ایجاد شده و باعث می‌شود داوطلب رتبه خوبی کسب کند.

 

ساختار زبان عمومی و تخصصی در آزمون:
در آزمون سراسری 30 سوال از زبان می آید. 15 سوال به صورت مطلقاً از بخش عمومی شامل لغت، دستور زبان و درک مطلب با بارم بندی زیر: 4 تست دستور زبان، 8 تست لغت و 3 تست از یک متن عمومی که برخی مواقع لغت را در بردارد گاهی اوقات دستور زبان و 15 سوال تخصصی از درک مطلب برگرفته از متون تخصصی زبان و ادبیات فارسی طرح می‌گردد.

 

منابع مناسب برای زبان عمومی
برای آزمون کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، موارد زیر پیشنهاد می‌شود و عمده تاکید ما در برنامه ریزی بر محور فراگیری و افزایش دایره لغات است. در واقع فرآیند یادگیری زبان در عمل چیزی فراتر از یک دوره 6 ماهه طول می‌کشد و اگر داوطلب تمام زمان خود را نیز معطوف به این درس نماید باز هم بعید به نظر می‌رسد که بتوان آن را به صورت کامل پاسخ گفت. با این اوصاف تمرکز روی بخش لغات به شما کمک خواهد نمود تا سوالات مربوط به لغات در بخش عمومی را پاسخ دهید و با دیدی مسلط و جامع به ترجمه متون تخصصی بپردازید.
برای داوطلبان تمام سطوح (طلائی، نقره ای و برنزی) پیشنهاد می کنیم در خصوص فراگیری لغت اهتمام ورزند که این خود در دوره پس از قبولی نیز بسیار کمک خواهد نمود. با این ترتیب برای بخش عمومی منبع آموزشی زیر پیشنهاد می شود.
1- زبان عمومی تحصیلات تکمیلی سنجش تکمیلی امیرکبیر که در آن تمام 504 لغت ضروری + 101 لغت اضافی را به علاوه گرامر کامل تا سطح عالی (تافل) ارائه می گردد. در ضمن در کناره جزوه زبان عمومی فلش کارت لغت کاربردی (504 لغت) نیز ارائه می‌گردد.
نکته: یک راه ساده برای فراگیری لغات بیشتر در مدت زمان کم یا در فرصت های استراحت که می توان از آن بهره برد، رجوع به فرهنگ‌های لغت جیبی است. اگر بتوانید یک نمونه از این فرهنگ های لغات تهیه کنید و همیشه در کنار خود داشته باشید، تمرین چشمی روی لغات در فراگیری به شما بسیار کمک خواهد کرد.

 

سرفصل‌های شورایعالی برنامه ریزی زبان عمومی

زمان ها Tenses
مجهول Passive
الگوهای فعل Verbal
جملات سببی Causatives
واژگان – فعل Verbs – Voc
درک متن Reading Comprehension
جمله واره صفتی Adjective Clauses
جمله واره اسمی Noun Clauses
جمله واره قیدی Adverb Clauses
واژگان – صفت Adjectives – Voc
وجه التزامی Subjunctives
درک متن Reading Comprehension
افعال کمکی Modals
جملات شرطی Conditionals
جملات غیرواقعی Unreal Past
اسم قابل و غیرقابل شمارش Count/ non- Count
واژگان – اسم Nouns – Voc
درک متن Reading Comprehension
موافقت فاعل با فعل Subject Verb Agreement
کلمات ربطی Sentence connectors
جابجایی فعل و فاعل Inversion
افعال دو کلمه ای Two –word Verbs
واژگان – قید Adverb – Voc
درک متن Reading Comprehension

 

زبان تخصصی :
1- برای زبان تخصصی مجموعه طبان و ادبیات فارسی، در جزوات آموزشی سنجش تکمیلی امیرکبیر سعی شده تمام لغات مورد نیاز ارائه گردد.

 

نکات تکمیلی در بررسی زبان :
در بررسی درس زبان موارد کلی زیر پیشنهاد می شود.
- سعی کنید برنامه ای ثابت را در دستور کار قرار دهید. در برنامه پیشنهادی این مورد گنجانده شده است. به عنوان مثال هر روز در یک ساعت خاص فرضاً یک ساعت به ترجمه و حفظ لغت تخصیص دهید.
- بهتر است در هنگام مطالعه از برگه هایی کوچک برای نوشتن لغات مهم و ترجمه آن بهره ببرید. فرضاً در هر برگ 10 لغت را بهمراه ترجمه یادداشت کنید و در زمانهای آزاد بصورت چشمی موارد را مرور کنید.
- یکی از مشکلات بر سر راه تان در فراگیری و تسلط مقدماتی به ترجمه، بحث فراریت لغات است. در اوایل کار به کندی پیش خواهد رفت. بهتر است در چنین موارد کار ترجمه را رها نکنید حداقل تا یک ماه دیگر اگر بر اساس این برنامه پیش بروید، دانش و مهارت شما افزوده خواهد شد و در ضمن زبان به یک تفریح در دوره مطالعه برای شما تبدیل خواهد شد.
- سعی کنید لغات را هر هفته مرور کنید. استفاده از برگه های یادداشت شده بسیار موثر است.
- بهترین زمان برای مطالعه زبان هر شب قبل از خواب است. فرضاً 45 دقیقه الی 1 ساعت قبل از زمان استراحت شبانگاهی.
- از آنجا که فراگیری دستور زبان از دردسرهای خاصی برخوردار است، بهتر است داوطلبانی که در گروه نقره ای و برنزی قرار دارند به بخش لغات بیشتر تمرکز کنند تا دستور زبان. عملاً پاسخگویی بخش دستوری نیز ، دشواری های خاص خود را به همراه خواهد داشت.

در ادامه توضیحاتی کوتاه در مورد هر یک از دروس مجموعه زبان و ادبیات فارسی برای آشنایی بیشتر به اختصار می‌آید.

1- نظم فارسی
تعداد سؤالات این درس در آزمون سراسری 90 شامل 30 تست بوده است. لازم به ذکر است این درس در سالهای گذشته نیز به همین صورت و با همین تعداد تست ارایه شده است، ضریب این درس برای هر دو گرایش این مجموعه (4) می‌باشد و به همین لحاظ جزء مهم‌ترین دروس برای رشته‌ی ادبیات در آزمون کارشناسی ارشد می‌باشد. سرفصل‌های این درس شامل بزرگترین اثر حماسی فارسی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، قصاید خاقانی ، غزلیات حافظ، مثنوی مولوی، بوستان سعدی، مخزن‌الاسرار نظامی، حدیقه سنایی، منطق‌الطیر عطار، قصاید و غزلیات سعدی، غزلیات صائب، ابیاتی از دیوان‌های فرخی، منوچهری و ناصر خسرو می‌باشد.

شاهنامه فردوسی، بوستان سعدی و منطق‌الطیر عطار به دلیل کلمات ساده و محدود بودن تعداد واژه‌های دشوار راحت‌ترین کتاب‌های این درس می‌باشد. از طرف دیگر قصاید خاقانی به دلیل پیچیدگی ابیات و وجود عبارت‌ها و استعارات مبهم و متعدد و نیز بودجه‌بندی واژه‌ها در تست‌های کنکورچالش برانگیزترین مبحث این درس می‌باشد. از طرف دیگر غزلیات حافظ به دلیل گستردگی موضوعات، قابلیت طرح تست‌های متعددی را به طراحان کنکور کارشناسی ارشد داده است. همچنین مثنوی مولوی به دلیل نکات پیچیده عرفانی و مباحث تصوف از دیگر کتاب‌های چالش برانگیز این درس می‌باشد.

منابع و مراجع مهم این درس گزیده اشعار خاقانی، گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، حافظ‌نامه از بهاءالدین خرمشاهی، دیوان غزلیات حافظ به کوشش خطیب رهبر، شرح مثنوی تألیف کریم زمانی، بوستان سعدی تصحیح یوسفی، مخزن الاسرار به کوشش برات زنجانی، شرح دشواری‌های حدیقه سنایی از زهرا دری می‌باشد. حجم گسترده و کلی بودن مطالب که خواندن آن‌ها برای کنکور کارشناسی ارشد مستلزم صرف زمان زیادی است و با توجه به تنوع و گستردگی منابع نیاز به کتابی کم حجم و جامع که در عین حال مطالب اصلی و کلیدی منابع عمده را دارا باشد احساس می‌شود.

با توجه به ایرادات هر یک از کتب مرجع و کامل نبودن کتابهای کنکور در حال حاضر و یا پراکندگی مطالب، در جزوات سنجش تکمیلی امیر کبیر سعی شده ایرادات فوق رفع شود. لذا از جمله ویژگی‌های بارز این جزوات می‌توان به وجود مقدمه‌ای جامع در باب مسائل کلی ادبیات، فصل‌‌بندی دروس عمده نظم، اشاره به نکات اصلی ابیات از جمله آرایه‌های ادبی، باورهای عامه و آیات و احادیث، تأکید بیشتر بر منابعی که سؤال بیشتری از آن‌ها در آزمون کارشناسی ارشد طرح می‌شود، و ارائه آرایه‌های ادبی مهم اشاره کرد. ارایه تست‌های طبقه بندی شده همراه با پاسخ‌های تشریحی در پایان هر فصل برای یادگیری عمیقتر و معنادارتر آورده شده است. در انتها نیز تست‌های خودسنجی برای محک زدن میزان یادگیری برای داوطلبان عزیز در پایان هر فصل ارائه شده است.

2- نثر فارسی
درس نثر فارسی که در رشته ادبیات در کنکور کارشناسی ارشد دانشگاه سراسری 90 شامل 30 تست بوده است. لازم به ذکر است از این درس در سالهای گذشته نیز همین تعداد تست مطرح شده بود. ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی (4) می‌باشد و به همین دلیل جزء مهمترین دروس در این رشته محسوب می‌شود. اما در سال‌های اخیر طراحان سوال تست‌هایی را مطرح کردند که از تلفیق چند مبحث با یکدیگر می‌باشد. هر چند از نظر تعداد سوالات تفاوتی با سال‌های گذشته نداشته اما سطح سوالات به دلیل تلفیق مباحث با یکدیگر بسیار بالاتر رفته است. سرفصل‌های این درس شامل کلیله و دمنه، مرصادالعباد، تاریخ بیهقی، چهار مقاله، گلستان، و قابوس‌نامه می‌باشد.

بزرگترین چالش نظم و نثر در رشته ادبیات فارسی حجم بالای کتاب‌هایی است که دانشجو برای آمادگی کنکور کارشناسی ارشد باید مطالعه کند. در بین این دروس کتاب کلیله و دمنه، سخت‌ترین کتاب می‌باشد. علت سختی کلیله و دمنه پیچیدگی عبارات و کلمات عربی متعدد به کار رفته در این کتاب می‌باشد. به طوری که بسیاری از این کلمات در زبان فارسی امروز منسوخ شده می‌باشند.

منابع و مراجع مهم این درس کلیله و دمنه تصحیح دکتر مجتبی مینوی، گلستان تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تاریخ بیهقی تصحیح دکتر خطیب رهبر، چهار مقاله تصحیح دکتر محمد معین، مرصادالعباد تصحیح دکتر امین ریاحی و قابوس‌نامه تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی می‌باشد.

دانشجویان باید توجه داشته باشند که ایرادات هر یک از منابع فوق به شرح زیر می‌باشد:
- در کتاب کلیله و دمنه برخی عبارات به طور کامل توضیح داده نشده.
- همچنین در تصحیح تاریخ بیهقی نیز کماکان مرجع برخی ضمیرها مشخص نمی‌باشد.
- در تصحیح کتاب مرصادالعباد نیز فقط معنی برخی عبارت‌ها ذکر شده و از ذکر برخی عبارات صرف‌نظر شده، این مشکل در کتاب چهار مقاله نیز وجود دارد.

با توجه به ایرادات هر یک از کتب مرجع و کامل نبودن کتابهای کنکور در حال حاضر و یا پراکندگی مطالب، در جزوه نثر فارسی مخصوص داوطلبان کارشناسی ارشد این رشته، مؤلفان سنجش تکمیلی امیر کبیر سعی کرده‌اند ایرادات فوق رفع شود. لذا از جمله ویژگی‌های بارز این جزوه می‌توان به ارائه معنی تک‌تک واژه‌های دشوار، ارائه مفهوم تک‌تک عبارات ، ارائه معنی عبارت در تمامی کتاب‌ها، همچنین آرایه‌های ادبی مهم در بخش‌هایی از کتاب ارائه شده، همچنین اصلاح و اعمال علائم نگارشی و سجاوندی که در صحیح خواندن متن تاثیر بسزایی دارد توسط مؤلفین این کتاب صورت گرفته است. تمامی سؤالات چند سال اخیر دانشگاه‌های دولتی و و آزاد با پاسخ تشریحی در این جزوه آموزشی گنجانده شده تا داوطلب با تعداد تست‌های زیادی در این درس آشنا شود. مطالعه‌ی این جزوه مفید و خلاصه شده برای موفقیت در آزمون کارشناسی ارشد به تمامی داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد؛ پیشنهاد می‌شود.

3- کلیات مسائل ادبی
ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی برای گرایش زبان و ادبیات فارسی (4) و برای گرایش ادبیات مقاومت (2) می‌باشد. درس کلیات مسائل ادبی در رشته‌ی ادبیات برای کنکور سراسری 90 شامل 30 تست بوده است. لازم به ذکر است در سال‌های 86 و بعد از آن تعداد سوالات بیش از این مقدار بوده است. سر فصل‌های این درس شامل دستور زبان فارسی، معانی و بیان، بدیع، عروض و قافیه، سبک‌شناسی و نگارش می‌باشد.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این درس تعداد زیاد دروسی است که به صورت یک مجموعه و در قالب درس کلیات مسائل ادبی بیان می‌شود. همچنین چالش بزرگ در بسیاری از سرفصل‌های این درس از جمله دستور و بیان که اساتید طراح سوال نظرات متفاوتی داشته و در طرح سوال این اختلاف سلیقه و نظر باعث شده بسیاری از دانشجویان بیش از اینکه به پاسخ‌های علمی بدهند با توجه به سبک و علاقه طراح سوال به تست‌ها پاسخ دهند. همچنین درس عروض قافیه از جمله مفهومی‌ترین سرفصل‌های کلیات مسائل ادبی است و از طرف دیگر تاریخ ادبیات به دلیل حجیم بودن مطالب و حجم بالای مطالب حفظی باعث شده اغلب دانشجویان از خواندن این درس برای آمادگی در آزمون کارشناسی ارشد صرف‌نظر کنند. مباحث معانی بدیع و سبک‌شناسی نیز راحت‌ترین سرفصل‌های این درس می‌باشد.

منابع و مراجع مهم این درس معانی و بیان دکتر جلیل تجلیل، بیان دکتر سیروس شمیسا، معانی دکتر سیروس شمیسا، نگاهی تازه به بدیع سیروس شمیسا، فنون بلاغت و صناعات ادبی، علامه جلال‌الدین همایی، تاریخ ادبیات دکتر ذبیح‌الله صفا، سبک‌شناسی و نظم دکتر سیروس شمیسا، سبک شناسی نثر دکتر سیروس سمیشا، سبک‌شناسی نثر محمد تقی بهار، دستور زبان فارسی 2 حسن انوری و حسن احمدی گیوی، دستور زبان فارسی محمد خیام‌پور، راهنمایی ویرایش غلامحسین غلامحسین زاده، آیین نگارش سمیعی گیلانی، غلط ننویسم ابوالحسن نجفی، عروض فارسی عباس ماهیار، نقد ادبی سیروس شمیسا می‌باشد. در جزوه آموزشی سنجش تکمیلی امیر کبیر با بررسی تمام منابع فوق سعی شده با تغییر در بیان مفاهیم، مطالب مناسبتری به داوطلب آموزش داده شود. دسته‌بندی مناسب مطالب، ارایه نکات مهم و اساسی در متن درس، ارایه سؤالات و پاسخ‌های تشریحی مربوط به سؤالات آزمونهای چند سال اخیر دانشگاههای دولتی و آزاد در سالیان گذشته از مشخصات این جزوه خوب و مفید می‌باشد.

4- عربی
در آزمون سراسری کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی سال 90 تعداد 20 سؤال عربی طرح شد که این موضوع گویای اهمیت فوق‌العاده این درس در رشته مذکور است. ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی (2) می‌باشد. در حوزة قواعد عربی، جلد چهارم کتاب «مبادی‌ءالعربیه» اثر معلم رشید شرتونی که در اغلب و یا بهتر است بگوییم تقریباً در تمام دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی برای دانشجویان رشته یاد شده در دوره کارشناسی تدریس می‌شود. کتاب دکتر سید محمد رادمنش، قواعد عربی تألیف دکتر عباس ماهیار، زبان قرآن نوشته حمید محمدی و ترجمه شرح مبادی‌ءالعربیه از سید علی حسینی بهره جسته و از مراجعه به فرهنگ لغت لاروس و المعجم الوسیط بی‌نیاز نبوده است. در یک موضوع خاص هیچ کتابی نمی‌تواند به طور کامل پاسخگوی نیاز خواننده باشد؛ مثلاً در زمینه قواعد عربی کتاب مبادی‌ءالعربیه به زبان عربی بوده و برای ما فارسی زبانان شاید فهم مطالب آن قدری دشوار نماید؛ لذا از این رو نگارش کتابی به زبان فارسی و تا حد ممکن ساده و به دور از ترکیبات و اصطلاحات غامض عربی، ضروری به نظر می‌رسد؛ گر چه این کتاب اعتبار خود را تا کنون به عنوان یک منبع درس دانشگاهی حفظ کرده لیکن با معیارهای آموزشی درست و صحیح امروزی چندان در خور و سازگار نیست. به عنوان نمونه یکی از کاستی‌های آن و کتاب‌هایی از این دست این است که «فواید» و تبصره‌های بی‌شماری دارند که در جابجایی مباحث صرفی و نحوی یاد می‌شوند و ذهن خواننده در حالی که هنوز با یک اصل از اصول قواعد آشنا نشده، در پیچ و خم این تبصره‌ها و مو شکافی‌ها گرفتار می‌شود.

به همین خاطر، سنجش تکمیلی امیر کبیر جزوه‌ای را ارائه داده است تا داوطلبان را از این سردرگمی نجات دهد. همانند جزوات دیگر این مؤسسه، سعی شده است تا با بیانی ساده و شیوا مطالب پیچیده و ثقیل به زبانی ساده و گیرا ارائه گردند. علاوه بر ارائه خلاصه مطالب اساسی و مهم، نکات مهمتر نیز برجسته شده‌اند. در پایان هر بخش نیز برای فهم بهتر مطالب سؤالات طبقه بندی شده همراه با پاسخهای کاملاً تشریحی آورده شده اند.

منابع آزمون کارشناسی ارشد مجموعه زبان و ادبیات فارسی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند:

* زبان انگليسي
1- كتاب Humanities (جلد اول)، دكتر مهدي نوروزي و دكتر پرويز بيرجندي، انتشارات سمت
2- فرهنگ اصطلاحات ادبي، سيماداد، انتشارات مرواريد
3- جزوه زبان انگلیسی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها.

 

* نظم فارسی
1- شاهنامه فردوسي: «غم‌نامه‌ي رستم و سهراب» و «رزم‌نامه‌ي رستم و اسفنديار» حسن انوري و جعفر شعار (نامه‌ي باستان جلد اول و دوم دكتر كزازي. شرح جلد اول شاهنامه،دكتر جويني،
2- بوستان سعدي: شرح و توضيح دكتر يوسفي (شرح دكتر خطيب رهبر و‌...).
3- غزليات و قصايد سعدي: كليات سعدي، چاپ فروغي. گزيده‌ي غزليات و قصايد شميسا
4- مخزن‌الاسرار: تأليف وحيد دستگردي (شرح مخزن‌الاسرار دكتر برات زنجاني، شرح مخزن‌الاسرار دكتر بهروز ثروتيان).
5- ليلي و مجنون، خسرو و شيرين: چاپ دكتر حميديان. شرح برات زنجاني.
6- قصايد خاقاني: گزيده‌ي دكتر سجادي هر دو گزيده‌ي ايشان، يكي چاپ اميركبير و ديگري چاپ نشر سخن. (شرح دشواري‌ها و رخسار صبح دكتر كزازي، شاعر صبح دكتر سجادي،بزم ديرينه عروس و ...).
7- مثنوي: شرح استاد فروزان‌فر(شرح مثنوي دكتر استعلامي‌و گزيده‌ها).
8- حديقه الحقيقه: تصحيح مدرس رضوي و تعليقات آن. آب آتش افروز، دكتر اشرف‌زاده.
9- منطق‌الطير: تصحيح دكتر صادق گوهرين (گزيده‌ي منطق‌الطير دكتر شميسا و ...).
10- حافظ : شرح دكتر خطيب رهبر (حافظ نامه‌ي بهاء‌الدين خرمشاهي، مكتب حافظ منوچهر مرتضوي و ...).
11- جزوه نظم فارسی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها.

* نثر فارسی
1- تاريخ بيهقي: به كوشش دكتر خطيب رهبر
2- چهار مقاله: به تصحيح دكتر معين (تعليقات دكتر معين و تعليقات علامه قزويني بر چهار مقاله).
3- قابوس‌نامه: شرح دكتر يوسفي (گزيده‌ي قابوس‌نامه‌ي دكتر يوسفي و ...).
4- گلستان سعدي: شرح دكتر خطيب رهبر (شرح دكتر يوسفي و‌...).
5- كليله و دمنه: شرح مرحوم مجتبي مينوي (تصحيح محمد روشن و‌...)
6- مرصاد العباد: به اهتمام دكتر محمد امين رياحي.
7- كشف‌الاسرار: گزيده‌ي انزاوي نژاد.
8- تاريخ جهان گشا: جلد اول و گزيده‌ي دكتر جعفر شعار
9- مرزبان‌نامه: تصحيح خطيب رهبر (تصحيح محمد روشن و‌...).
10- جزوه نثر فارسی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها.

 

* كليات مسائل ادبي
1- دستور زبان: احمد گيوي و حسن انوري جلد 1 و 2 (دستور زبان خيام‌پور. دستور زبان پنج استاد).
2- عروض و قافيه: شناخت شعر دكتر شاه حسيني، عروض و قافيه‌ي دكتر شميسا (عروض فارسي، دكتر ماهيار).
3- معاني و بيان : معاني و بيان دكتر تجليل، معاني و بيان دكتر شميسا (بيان دكتر كزازي)‌.
4- بديع: فنون بلاغت و صناعات ادبي استاد همايي، بديع دكتر شميسا (بديع دكتر كزازي).
5- تاريخ ادبيات: تاريخ ادبيات در ايران صفا. از صبا تا نيما (2 جلد)، از نيما تا روزگار ما، يحيي آرين‌پور. ادوار شعر فارسي، شفيعي كدكني (ادبيات معاصر، محمد حقوقي - ادبيات معاصر نثر هرمز رحيميان، تاريخ ادبيات تأليف ذبيح‌ا... صفا 3 جلد).
6- سبك شناسي: سبك شناسي بهار (جلد 2 و 3)، سبك شناسي نظم و نثر (دكتر شميسا).
7- كليات مسائل ادبي: تأليف دكتر فرهاد طهماسبي و دكتر يدالله بهمني.
8- جزوه کلیات مسائل ادبی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها.

* عربي
1- زبان قرآن، حميد محمدي، جلد 1 و 2 دوره‌ي متوسطه.
2- مبادي العربيه جلد 2و3.
3- نهج‎البلاغه، جعفر شهيدي.
4- (شرح و ترجمه‌ي مبادي العربيه دكتر حسيني . صرف براي دانشجو، نحو براي دانشجو، دكتر سيد محمد رادمنش).
5- جزوه عربی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها.

 

منابع پیشنهادی آزمون سراسری دکتری زبان و ادبیات فارسی

1- نظم فارسی :
شاهنامه ( جلد 1 و 2 ) – مثنوی ( دفتر اول و دوم ) – مخزن الاسرار نظامی – بوستان سعدی – غزل های حافظ – قصاید خاقانی – حدیقه و دیوان سنایی – منطق الطیر عطار

 

2- نثر فارسی :
تاریخ بیهقی – گلستان – کلیله و دمنه – چهار مقاله ی نظامی عروضی – مرصادالعباد – نفثه المصدور زیدری – تاریخ جهان گشای جوینی ( جلد اول و دوم ) – مرزبان نامه

 

3- تاریخ ادبیات و سبک شناسی و نقد :
سبک شناسی بهار ( جلد 1 و 2 و 3 ) – تاریخ ادبیات دکتر ذبیح الله صفا ( دوره ی کامل ) – فن نثر دکتر حسین خطیبی – سبک خراسانی دکتر محجوب – تاریخ ادبیات ادوارد براون ( جلد 3 از سعدی تا جامی و جلد 4 ) – چشم انداز شعر امروز دکتر مهدی زرقانی 4- عروض ، بدیع ، قافیه و فنون ادبی : فنون بلاغت و صناعات ادبی ( جلال الدین همایی ) – المعجم لمعاییر اشعار العجم ( شمس قیس رازی ) – عروض و معانی و بیان ( دکتر جلیل تجلیل ) – معانی و بیان ( دکتر ذبیح الله صفا ) – بدیع از دکتر سیروس شمیسا – عروض ( دکتر تقی وحید یان کامیار ) – معالم البلاغه محمد خلیل رجایی

 

4- عربی :
قرآن کریم – نهج البلاغه – جواهر الادب ( سید احمد هاشمی ) – مبادی العربیه ( جلد 4 ) – المجانی الحدیثه شامل : ( اعراب گذاری – ترجمه – تجزیه و ترکیب ) – ابیات عربی در متون ادب فارسی ( دکتر حسین فقیهی ) محاضرات الادبا ( راغب اصفهانی )

 

5- زبان خارجی : متن انگلیسی تاریخ ادبیات ادوارد براون یا دائره المعارف اسلام ( در حدود گرامر و ترجمه )

* جزوات آموزشی سنجش تکمیلی امیرکبیر شامل جزوه نکات تکمیلی، نکات برتر و نکته ها، برای هر یک از دروس نام برده شده در بالا به صورت مجزا تهیه شده است.